In de zorg draait veel om vertrouwen. Patiënten vertrouwen erop dat hun medische gegevens veilig worden beheerd en dat systemen beschikbaar zijn wanneer het erop aankomt. Maar in een tijd waarin cyberaanvallen steeds geavanceerder worden, komt die vertrouwensbasis onder druk te staan. De zorgsector is wereldwijd een van de meest aangevallen sectoren. Niet zonder reden: medische data zijn veel waard op de zwarte markt, en zorgsystemen zijn veelal verouderd of versnipperd en daarmee kwetsbaar.
Waarom juist de zorg een aantrekkelijk doelwit is
Cybercriminelen richten zich bewust op zorginstellingen. Niet alleen vanwege de waarde van patiëntgegevens, maar ook vanwege de complexe ICT-omgeving. Denk aan patiëntinformatiesystemen (EPD’s), laboratoriumsoftware, medische beeldverwerking en koppelingen met apotheken en verzekeraars. Deze complexiteit en diversiteit maakt het uitdagend om de hele keten veilig te houden.
Veel zorginstellingen kampen bovendien met beperkte budgetten, hoge werkdruk, personeelstekorten en een gebrek aan gespecialiseerde cybersecuritykennis. Dit maakt het lastig om snel en effectief op nieuwe dreigingen te reageren, waardoor de kans op incidenten toeneemt.
De impact van cyberincidenten
Een cyberincident in de zorg is meer dan een technisch probleem. De gevolgen kunnen direct voelbaar zijn. Denk aan de uitval van systemen zoals het Elektronisch Patiëntendossier (EPD), waardoor behandelingen vertraging oplopen of helemaal niet kunnen worden uitgevoerd. In het ergste geval ontstaat er acuut gevaar voor de patiëntveiligheid, bijvoorbeeld wanneer operaties niet kunnen doorgaan of medicatie-informatie onbereikbaar is.
Ook een datalek heeft ingrijpende gevolgen. Medische gegevens zijn persoonlijk en uiterst gevoelig. Als deze informatie in verkeerde handen valt of publiek wordt gemaakt, schaadt dat niet alleen de privacy van patiënten, maar ook het vertrouwen in de zorginstelling. De reputatieschade kan groot zijn en er kunnen juridische en financiële consequenties volgen.
Daarnaast gaan cyberdreigingen in de zorg verder dan alleen datalekken of systeemuitval. Via ransomware proberen hackers ziekenhuisnetwerken volledig plat te leggen, systemen te versleutelen en losgeld te eisen. In sommige scenario’s kan zelfs de elektrische infrastructuur van kritieke afdelingen, zoals operatiekamers of intensive care units, worden ontregeld. Zulke aanvallen kunnen leiden tot volledige ontregeling van de zorgverlening en vormen daarmee een direct risico voor mensenlevens.
Vergeet fysieke beveiliging niet
Digitale veiligheid stopt niet bij firewalls of wachtwoorden. Fysieke toegang tot ruimtes waar gevoelige systemen of gegevens aanwezig zijn, zoals serverruimtes, behandelkamers of archieven, vormt een reëel risico. Denk aan onbevoegden die meelopen met personeel (tailgating), onbeheerde werkstations of apparatuur die makkelijk te ontvreemden is. Zo blijkt uit praktijkonderzoek dat onbeveiligde USB-poorten of niet-vergrendelde laptops in openbare ruimtes nog vaak voorkomen.
Heldere toegangsprocedures, toegangscontrole en bewustwording onder medewerkers zijn van groot belang om deze risico’s te beperken.
Security scans: inzicht als startpunt
Een belangrijke stap naar betere digitale weerbaarheid is inzicht. Security scans brengen kwetsbaarheden in kaart: van verouderde software en onveilige apparaten tot accounts met te veel rechten dan noodzakelijk en risico’s rond fysieke toegang.
Bij GroupSecure voeren we diepgaande beveiligingsscans uit op netwerken, applicaties en systemen. Maar we gaan verder dan dat. Ook op locatie brengen we kwetsbaarheden in kaart — bijvoorbeeld door te testen hoe ver we fysiek binnen kunnen komen in een organisatie. Daarmee krijg je niet alleen inzicht in de technische zwakke plekken, maar ook in de effectiviteit van fysieke beveiliging en bewustwording op de werkvloer.
De uitkomst is een concrete rapportage met duidelijke prioriteiten en direct toepasbare adviezen. Zo leg je een stevig fundament voor verbetering, zonder dat er direct een grootschalig project nodig is. Door scans en controles periodiek uit te voeren, houd je grip op de digitale én fysieke veiligheid in een voortdurend veranderende omgeving.
Niet alleen techniek: beleid en bewustwording
Cybersecurity is geen IT-aangelegenheid alleen, maar een noodzakelijke voorwaarde voor veilige en continue zorg. Ook beleid, richtlijnen en gedrag maken het verschil. Denk aan afspraken over wachtwoordgebruik, omgang met patiëntgegevens, het melden van verdachte situaties, én aan praktische maatregelen zoals phishing-simulaties en verplichte securitytraining voor alle medewerkers.
Beleidsmakers hebben hierin een sleutelrol: zij bepalen de kaders, maken middelen vrij en zorgen dat digitale veiligheid structureel op de agenda blijft staan. Daarbij begint digitale veiligheid bij leiderschap. Als bestuurders en teamleiders het goede voorbeeld geven en het onderwerp regelmatig bespreken, sijpelt die houding door naar de hele organisatie. Een veilige zorginstelling is het resultaat van een gedeelde verantwoordelijkheid, niet van losse maatregelen.
Maak digitale veiligheid tastbaar
Patiëntveiligheid begint steeds vaker bij digitale veiligheid. Door inzicht te creëren, risico’s te beperken en mensen te betrekken, bouw je aan een veerkrachtige zorgomgeving waar patiënten op kunnen vertrouwen. Nieuwsgierig waar jouw organisatie staat? Neem gerust contact met ons op. We denken graag mee, zonder poespas, wél met resultaat.
